cmentarz żydowski w pszczynie

historia zapisana w kamieniu

1814 - 2019

Pszczyński cmentarz żydowski to jedna z najlepiej zachowanych i utrzymanych nekropolii wyznawców judaizmu na terenie Górnego Śląska. To miejsce o ponad dwustuletniej historii, najcenniejsze świadectwo obecności Żydów na ziemi pszczyńskiej, miejsce spoczynku wielu zasłużonych mieszkańców miasta, obiekt o ciekawym i zróżnicowanym zespole rzeźby nagrobnej z XIX i pierwszej połowy XX wieku, jedyny taki w Pszczynie.

Niezdewastowany podczas II wojny światowej cmentarz, w okresie powojennym z braku odpowiedniej opieki, ulegał powolnej degra-dacji. Z biegiem lat przewracały się kolejne nagrobki, a zdziczała roślinność pochłonęła i niszczyła to miejsce, zamieniając je w dżunglę. Swoje trzy grosze dołożyli także wandale i złodzieje kamieni nagrobnych. W 2001 roku stan cmentarza przedstawiał się tak jak na zdjęciu po lewej stronie.

PASJA I CHĘĆ DZIAŁANIA

W 2005 roku - mając wtedy zaledwie 15 lat - objąłem opiekę nad tym cmentarzem - miejscu spoczynku przedstawicieli kilku pokoleń rodziny mojego dziadka. To właśnie z nim - będąc jeszcze dzieckiem - odwiedziłem po raz pierwszy to tajemnicze dla mnie miejsce. Już wtedy wiedziałem, że nie będę mógł pozostać obojętny wobec jego stanu i kryjących się za nagrobkami - wówczas w większości niedostępnymi - historiami pochowanych!

W 2005 roku nie spodziewałem się, że po niemal 14 latach pracy, będę mógł z dumą opowiedzieć o około 300 solidnie odnowionych nagrobkach czy względnie uporządkowanej roślinności, dzięki czemu cmentarz nie wygląda jak dżungla, jak na powyższym zdjęciu.

Moja praca na cmentarzu to oddanie sprawie, prawdziwa pasja i świadomość robienia czegoś naprawdę dobrego!

PRACA SPOŁECZNA

Wszystkie prace na cmentarzu wykonuję społecznie, w swoim wolnym czasie. Większość z nich finansuję z własnych pieniędzy. Otrzymuję też okazjonalne wsparcie od rodzin pochowanych i ludzi dobrej woli, którym los cmentarza nie jest obojętny.

Całkowity dochód ze wszystkich wydanych przeze mnie do tej pory książek przeznaczyłem na prace porządkowe na cmentarzu i reno-wację najcenniejszych lub najpilniej potrzebu-jących pomocy pomników nagrobnych.

Dawniej prace wykonywałem głównie sam, przy użyciu własnych narzędzi i siły swoich rąk. Obecnie przy remoncie największych nagrob-ków współpracuję z lokalną firmą kamieniar-ską, której szefostwo również udziela mi wsparcia w ramach swoich możliwości.

EDUKACJA

Praca na cmentarzu to nie tylko dbanie o jego porządek i kolejne renowacje nagrobków, to także edukacja i przywracanie świadomości o istnieniu tego ważnego na mapie Pszczyny miejsca. To badanie losów każdego pochowanego, popularyzacja tej wiedzy, udostępnianie cmentarza dla każdego, który chce go odwiedzić.

W tym roku udało się odnowić już kilka nagrobków.

Wspólnie z Stowarzyszeniem Przyjaciół Goczałkowic-Zdroju pozyskaliśmy grant w wysokości 3000 zł na restaurację przewróconych i uszkodzonych nagrobków Heinricha i Berthy Schillerów - współzałożycieli goczałkowickiego uzdrowiska.

Wszystko szło w jak najlepszym porządku, a prace posuwały się powoli do przodu...

1 lipca 2019

wydarzył się jeden z najczarniejszych scenariuszy dla cmentarza

kilkuminutowa wichura przełamała największe na cmentarzu drzewo

Szczęście w nieszczęściu, złamany konar spadł i tak w najbardziej korzystnym miejscu, całe szczęście omijając dom przedpogrzebowy, przewrócił się na ścieżkę oraz skrajną część kwatery grzebalnej z grobami z początku XX wieku.

W związku z niespodziewaną i kryzysową sytuacją oraz dużymi zniszczeniami, musiałem szybko interweniować i zaapelować o pomoc, dzięki czemu udało się znaleźć korzystne rozwiązanie i szybko pozyskać niezbędne pieniądze na prace związane z wycinką zagrażającego bezpieczeństwu drzewa i pocięciem przełamanego konaru.

Przede mną teraz długotrwałe uprzątanie terenu.

Wycięcie przewróconego konaru pozwoliło dokładnie określić skalę zniszczeń:

cztery przewrócone nagrobki - w tym dwa wcześniej przeze mnie odnowione

zawalony grobowiec o secesyjnej dekoracji

zniszczona sterczyna w narożniku dachu domu przedpogrzebowego

nie wspominając o ogromnym bałaganie, który pozostał

APEL O POMOC

W tym miejscu chciałbym zaapelować do ludzi dobrej woli o finansowe wsparcie dalszych prac na terenie cmentarza żydowskiego w Pszczynie, w szczególności odnowienia uszkodzonych przez drzewo nagrobków

Określona przeze mnie kwota pozwoli na:

1) zatrudnienie odpowiedniej ekipy fachowców dysponującej odpowiednim sprzętem

2) zakup niezbędnych do pracy materiałów budowlanych

3) wykonanie nowych lub wzmocnienie starych fundamentów, na których usadowione zostaną przewrócone nagrobki

ZA KAŻDE - NAWET NAJMNIEJSZE - WSPARCIE SERDECZNIE DZIĘKUJĘ!

ZACHOWAJMY TEN CMENTARZ W JAK NAJLEPSZYM STANIE DLA POTOMNYCH!

W RAZIE PYTAŃ, WĄTPLIWOŚCI LUB SUGESTII, BARDZO PROSZĘ O KONTAKT

Wsparcie można kierować także na:

konto bankowe:

Sławomir Pastuszka 88 1140 2004 0000 3802 6351 0430

konto PayPal:

połączone z adresem e-mailowym: [email protected]

Sławomir Pastuszka

opiekun cmentarza, historyk, społecznik, doktorant na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego

Facebook

E-mail

English below:

Let's save the Jewish cemetery in Pszczyna together!

the Jewish cemetery in pszczyna

history written in stone

1814 - 2019

Pszczyna Jewish Cemetery is one of the best preserved and maintained necropolis of Judaism belie-vers in Upper Silesia. This is a place with more than two hundred years of history, the most valu-able testimony of the presence of Jews on the Pszczyna Land, the resting place of many deserving residents of the city, an interesting and varied complex of tomb sculpture from the 19th and the first half of the 20th century, the only one in Pszczyna.

The cemetery, which remained intact during World War II, in the post-war period due to the lack of proper care, was slowly degraded. Over the years, tombstones were falling, and the sa-vage vegetation swallowed up and destroyed this place, turning it into a jungle. Also vandals and grave robberies threw in one's two cents. In 2001, the condition of the cemetery was like in the picture on the left.

PASSION

In 2005 - when I was only 15 years old - I took over the care of this cemetery - the resting place of representatives of several generations of my grandfather's family. Being a child with my grandparents I visited this mysterious place for the first time. I knew then that I would not be able to remain indifferent to his condition and hidden behind the tombstones - then mostly inaccessible - stories of the buried!

In 2005, I did not expect that after almost 14 years of work, I would be proud to tell about 300 reliably renovated tombstones and relatively ordered vegetation, thanks to which the cemetery does not look like a jungle, as in the above photograph.

My work in the cemetery is devotion to the cause, true passion and awareness of doing something really good!

SOCIAL WORK

I do all the work in the cemetery in my free time and for free. I finance most of them with my own money. I also receive occasional support from the families of buried and people of good will, whom the fate of the cemetery is not indifferent.

The total income from all my 7 books I have published so far has been allocated for cleaning works in the cemetery and renovation of the tombstones most valuable or urgently in need of help.

I used to work mainly on my own, using my own tools and strength of my hands. Currently, when renovating the largest tombstones, I cooperate with a local stonework company, whose bosses also give me support within their capabilities.

EDUCATION

Working at the cemetery is not only taking care of its order and subsequent renovation of tombstones, it also educates and restores awareness of the existence of this important place on the Pszczyna map. It is an examination of the fate of every buried person, popularization of this knowledge, making the cemetery accessible to anyone who wants to visit it.

This year, several tombstones have been renovated.

Together with the Friends of Goczałkowice-Zdrój Association, we obtained a grant of PLN 3,000 for the restoration of overturned and damaged gravestones of Heinrich and Berthe Schiller - co-founders of the Goczałkowice health resort.

Everything was going in the best order, and the work was slowly moving forward ...

1st of July 2019

one of the darkest scenarios for the cemetery happened

a few minutes' gale broke the largest tree in the cemetery

Blessing in disguise, a broken branch fell in the most favorable place, fortunately bypassing the pre-burial house, fell on the path and the extreme part of the burial quarters with graves from the early twentieth century.

Due to the unexpected and crisis situation and large damages, I had to quickly intervene and appeal for help, thanks to which I managed to find a favorable solution and quickly obtain the necessary money for work related to felling threatening the tree's safety and cutting the broken branch.

A long-lasting cleaning up of the area is now ahead of me.

The excision of the overturned bough allowed to precisely determine the scale of damage:

four overturned gravestones - including two previously renovated by me

a collapsed family vault of Art Nouveau decoration

destroyed pinnacle in the corner of the pre-burial house roof

not to mention the huge mess that remained

REQUEST FOR HELP

At this point, I would like to appeal to people of good will for financial support for further works in the Jewish Cemetery in Pszczyna, in particular to renew the tombstones damaged by the tree.

The amount specified by me will allow to:

1) employing an appropriate team of specialists with appropriate equipment

2) purchase of building materials necessary for work

3) making new or reinforcing old foundations, on which tombstones will be placed

THANK YOU FOR EVERY TYPE OF SUPPORT!

WE CAN KEEP THIS CEMETERY AS THE BEST POSSIBLE FOR THE NEXT GENERATIONS!

IN CASE OF QUESTIONS, CONCERNS OR SUGGESTIONS, DO NOT HESITATE TO ASK!

Support can also be directed to:

bank account:

Sławomir Pastuszka PL 88 1140 2004 0000 3802 6351 0430

PayPal account:

connected with the e-mail address: [email protected]

Sławomir "Sławek" Pastuszkacemetery caretaker, historian, social worker, PhD student at the Faculty of History at the Jagiellonian University, member of Jewish Religious Congregation and Chevra Kadisha in Katowice

Facebook

E-mail