Publikacja została stworzona przez Związek Młodzieży Pracującej "Jedność" jako "zarys ideologii i dorobek piętnastolecia" w 1938 roku. Praca składa się z dwóch części: pierwsza przedstawia korzenie młodzieży narodowego ruchu robotniczego, motywacje, działania i ich przebieg w mijającym wówczas 15-leciu organizacji, w drugiej zaś omawia szeroko kwestie ideologiczne.

Historia działalności „Jednościowców” jest ściśle związana z Narodową Partią Robotniczą. Organizacja młodzieżowa powstała z inicjatywy partii-matki, 7 stycznia 1923 roku na Górnym Śląsku, jako Związek Młodzieży „Jedność”. W 1927 roku rozwinięto nazwę do ZMP „Jedność”. Początkowo działał on głównie w ośrodkach przemysłowych Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego, aby z biegiem czasu rozwinąć swoje struktury w Wielkopolsce, na Pomorzu oraz innych obszarach uprzemysłowionych międzywojennej Polski.

Działalność Związku skupiała się na pracy kulturalno-oświatowej wśród polskiej młodzieży robotniczej w formie kursów zawodowych, wycieczek, odczytów oraz tematycznych zespołów. Tworzono także prasę, która była reprezentowana przez takie tytuły, jak „Młoda Polska”, „Pochodnia”, czy „Demokrata”. W szczytowym okresie aktywności (1935-36), organizacja zrzeszała ok. 15 tysięcy członków. Wraz z upływem czasu formuła młodzieżówki przekształcała się z oświatowo-kulturalnej w ideowo-wychowawczą.

ZMP „Jedność” stał ideologicznie na gruncie klasowego nacjonalizmu, łącząc postulaty demokratyczne z hasłami chrześcijańskimi, narodowymi oraz socjalnymi. „Jednościowcy” utożsamiali naród z ludem – szerokimi warstwami pracowniczymi, uważając przy tym, że to właśnie one, w ramach ustroju demokratycznego, powinny decydować o interesie narodowym i wziąć odpowiedzialność za losy Polski.

Jako jedni z nielicznych w okresie lat 30., bronili demokratycznych pryncypiów, jednocześnie postulując parcelację wielkich majątków ziemskich oraz odrzucenie ustroju kapitalistycznego, poprzez nacjonalizację większych zakładów, promowanie kooperatyw w gospodarce oraz programy wielkich prac publicznych dla bezrobotnych. Po utworzeniu Stronnictwa Pracy w 1937 roku przy udziale NPR, „Jednościowcy” uznali Stronnictwo za swoją reprezentację polityczną.