Szanowni Państwo,

Ziemia łomżyńska (jako jedna z ziem Mazowsza) dzieliła się na cztery powiaty: łomżyński, kolneński, ostrołęcki i zambrowski. W tych czterech kancelariach przez kilka wieków wytworzono ogromną liczbę dokumentów i ksiąg sądowych. Niestety - do dnia dzisiejszego zachowały się tak naprawdę wyłącznie wybrane księgi ostrołęckie. Czy są z tego powodu traktowane w szczególny sposób?

Jakimi priorytetami kierują się Władze Archiwum, jeżeli nie została zeskanowana i umieszczona w Internecie żadna księga ostrołęcka (łącznie to 56 jednostek i ok. 4,5 metrów bieżących, a najstarsza rozpoczyna się w roku 1542!), a zostały zeskanowane i są dostępne np. wszystkie księgi metrykalne gmin wyznania mojżeszowego z terenów tzw. zabużańskich (zespół liczący 4145 jednostek i prawie 140 metrów bieżących, rozpoczynający się od roku 1789)? Nie jestem ekspertem w kwestii tego, co powinno utrwalać się najpierw, ale mój rozum podpowiada mi, że zacząłbym od najstarszych ksiąg, a nie od najnowszych.

Gdy zorientowałem się, że mam do czynienia z takim skarbem, to od razu zacząłem fotografować (wraz ze znajomym) księgi ostrołęckie w całości. Jest to zajęcie wymagające, biorąc pod uwagę, że Archiwum, w którym są przechowywane te zbiory, zabrania korzystania ze statywów (można tylko domyślać się dlaczego - bo zdjęcia byłyby zbyt ostre?). Księgi są często ściśle zszyte i trudno zrobić dobre fotografie. Wielokrotnie upominałem się o udostępnienie ksiąg w złym stanie, ale odmawiano mi ich przeglądania. Co więcej - mam informacje, że jeszcze kilka lat wcześniej, przynajmniej jedna z tych ksiąg, była udostępniona innemu badaczowi.

W tym zbiorze jest ogromny nieporządek, żeby nie powiedzieć - bajzel. Przedstawię parę przykładów: księga przyporządkowana do serii "ostrołęckie ziemskie relacje oblaty" sygn. 1104 (1) to w rzeczywistości księga ostrołęcka grodzka wieczysta. Księga przyporządkowana do tej samej serii o sygn. 1102 (3) to nie żadne relacje i oblaty, tylko wyroki sądu ziemskiego ostrołęckiego. Co więcej - inna księga, opisana jako "ostrołęckie ziemskie (dudki)" sygn. 1094 (30) /12/ wcale nie ma formatu dudki! Mam styczność z księgami sądowymi od 2015 r., ale w żadnym innym zespole nie widziałem takich kwiatków, jak w niniejszym.

Nie można dłużej zwlekać z uporządkowaniem i zdigitalizowaniem tego zbioru. Zacznijmy od dwóch ksiąg sądowych (znajdujących się rzekomo w złym stanie) obejmujących lata 1633-1722. Są to odpowiednio "ostrołęckie ziemskie sygn. 1088 (24) /6/", która składa się z 322 kart oraz "ostrołęckie ziemskie sygn. 1089 (25) /7/", która składa się z 646 kart, co łącznie daje 968 kart.

Archiwum Główne Akt Dawnych (AGAD) pobiera za każdy skan 2 PLN. Wszystkie zebrane środki posłużą jako zapłata dla Archiwum za skany, a zatem łatwo policzyć, że 968 kart po 2 zł daje 1936 zł i właśnie taka kwota widnieje na zrzutce. Każda osoba, która dołoży się do zrzutki (w kwocie przynajmniej 2 zł) i pełna kwota zostanie uzbierana - otrzyma skany ksiąg drogą elektroniczną w najszybszym możliwym terminie. W przypadku niezebrania całej sumy środki zostaną zwrócone wpłacającym.

Wszystkich wpłacających proszę o wiadomość na maila: [email protected], abym wiedział na jaki adres wysłać link do skanów.

P. S. Niezmiernie ciekawi mnie, czy po zeskanowaniu całej księgi AGAD udostępni skany w Pracowni Naukowej lub Internecie. Sprawmy, byśmy mogli się o tym przekonać!