Od sierpnia 2021 r., jako wolontariusze, prowadzimy prace na starym cmentarzu żydowskim w Gliwicach, regularnie walcząc z siłami natury i upływem czasu o zachowanie tej lokalnej perełki. Dotychczasowe zapotrzebowanie na narzędzia, rękawice, wodę i pozostałe sprzęty niezbędne do prowadzenia prac, pokrywaliśmy z własnej kieszeni. Niestety powoli staje się to niewykonalne, zwłaszcza, że koszty prowadzenia prac cały czas wzrastają, a największą czekającą nas w najbliższym czasie inwestycją jest wynajem kontenera by wywieźć stale rosnącą górę odpadów.

Krótka historia cmentarza - pierwszy odnotowany pochówek na cmentarzu odbył się w styczniu 1815 roku. Najstarsza dotychczas odnaleziona macewa pochodzi z roku 1816 i należy do 83 letniej Sulki (córki Pinchasa). Łącznie na cmentarzu pochowano około 1700 osób, a ostatni odnotowany pochówek miał miejsce w 1937 r. W 1865 roku rozpoczęto budowę okazałych grobowców rodzinnych wzdłuż północnego i wschodniego muru. To właśnie wśród nich możemy znaleźć przedstawicieli rodu Troplowitz (Oscarowi Troplowitzowi zawdzięczamy m.in. krem Nivea), Lubowski (Salomon Lubowski był wybitnym gliwickim budowniczym, wzniósł słynną Willę Caro oraz współtworzył gmach gliwickiej nowej synagogi), Freund (Dr Simon Freund przez 30 lat był przewodniczącym rady miejskiej, za jego czasów miasto przeżywało najszybszy rozwój) czy Silbergleit (Dr Louis Silbergleit był Królewskim Radcą Sanitarnym, lekarzem sztabowym i przewodniczącym lokalnej izby lekarskiej).

Plan prac na najbliższe lata zakłada wywiezienie odpadów, dokończenie prac na kwaterze dziecięcej, kontynuowanie prac na sąsiedniej (najstarszej) kwaterze, zabezpieczenie ogrodzenia oraz poczynienie pierwszych kroków w kierunku dokonania inwentaryzacji pochówków oraz sporządzenia dokumentacji poszczególnych grobowców i ruin domu przedpogrzebowego.

Współcześnie, dzięki codziennej pracy wolontariuszy, stary cmentarz żydowski przestał być jedynie zapomnianym miejscem spoczynku. Z każdym tygodniem przywracany jest mu kolejny promyk dawnego blasku. Jednocześnie przestrzeń cmentarza wykorzystywana jest w celach edukacyjnych i kulturalnych. Każdego roku odbywa się szereg spacerów z przewodnikiem, a także organizujemy tu edycje ogólnopolskiej akcji Noc Muzeów.

Ruiny hali ceremonialnej w okresie letnim zamieniają się w improwizowaną salę lekcyjną. W jej murach wolontariusze z wykształceniem pedagogicznym przygotowują żywe lekcje historii dla szkół średnich. W trakcie tych zajęć młodzież dowiaduje się, w jaki sposób funkcjonują reżimy totalitarne, które opanowały Europę w XX wieku. Jednocześnie poznają także historię XIX-wiecznych Gliwic, mogąc fizycznie przebywać na najlepiej zachowanym przedwojennym cmentarzu w mieście.